کانون نویسندگان ایران نخستین و تنها تشکل صنفی نویسندگان ایرانی، یکم اردیبهشت ۱۳۴۷ رسماً فعالیت خود را آغاز کرد. در منشور کانون نویسندگان ایران آمده است که آزادی اندیشه و بیان و نشر در همه عرصه‌های حیات فردی و اجتماعی بی هیچ حصر و استثنا حقِ همگان است. این حق در انحصار هیچ فرد، گروه یا نهادی نیست و هیچکس را نمی‌توان از آن محروم کرد. در نیم قرن گذشته، چه در حکومت پهلوی و چه در چهل سالی که از تأسیس جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد، نویسندگان و هنرمندان و سایر آفرینشگران ایرانی همواره از این حق انسانی و طبیعی محروم بوده‌اند.
کانون نویسندگان ایران
کانون نویسندگان نخستین بار در حلقه ۹ نویسنده ایرانی تشکیل شد: جلال آل‌احمد، نادر ابراهیمی، بهرام بیضایی، داریوش آشوری، محمدعلی سپانلو، اسماعیل نوری علا، هوشنگ وزیری، فریدون معزی‌مقدم و اسلام کاظمیه. این نویسندگان برای مقابله و تحریم کنگره فرمایشی نویسندگان و شاعران ایران که رژیم پهلوی در اواخر سال ۱۳۴۶ قصد برگزاری آن را داشت در آغاز سال ۱۳۴۷ کانون نویسندگان را تأسیس کردند.
مسعود نقره‌کار، نویسنده و پژوهشگر
برگزاری شب‌های انستیتو گوته، دیدار با آیت‌الله خمینی، تشکیل جمع‌های مشورتی در سال‌های دهه ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۰، بیانیه ۱۳۴ نفر در مخالفت با سانسور و قتل‌های زنجیره‌ای و ماجرای اتوبوس ارمنستان از بزنگاه‌های تاریخی کانون نویسندگان ایران در نیم قرن گذشته است. به مناسبت پنجاهمین سالگرد تأسیس این تنها نهاد صنفی نویسندگان ایرانی با مسعود نقره‌کار، نویسنده کتاب بررسی تاریخی – تحلیلی کانون نویسندگان ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.
با او این پرسش‌ها را در میان گذاشتیم:
- اندیشه چپ چه تأثیری در شکلگیری کانون نویسندگان ایران داشت؟
- آیا دیدار با آیت‌الله خمینی کار درستی بود؟ پس از آن چه بحث‌هایی داشت و پیامدهای دیدار چه بود؟
- در سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ جمع‌های مشورتی چگونه و تحت چه شرایطی تشکیل شد؟
- چرا حکومت به قتل‌های زنجیره‌ای روی آورد؟
- تأثیر قتل‌ها در نهادینه شدن سانسور در ایران چه بود؟
بیشتر بخوانید:
چگونگی شکلگیری کانون نویسندگان ایران به روایت اسماعیل نوری‌علا