«ماه و آتش» آخرین و مهم‌ترین رمان چزاره پاوزه (۱۹۰۸ ـ ۱۹۵۰) نویسنده و شاعر ایتالیایی به ترجمه طاهر نوکنده توسط انتشارات «گمان» منتشر شد. رمانی درباره بازگشت به زادگاه، گذرا بودن خوشبختی و اهمیت «وطن» به عنوان سرنوشت انسان.
چزاره پاوزه (۱۹۰۸ ـ ۱۹۵۰) نویسنده و شاعر ایتالیایی
«ماه و آتش» را یک راوی بی‌نام که در یتیم‌خانه، در فقر و بدبختی بزرگ شده و سپس از زادگاهش به کالیفرنیا مهاجرت کرده و حالا پس از جنگ جهانی دوم به زادگاهش بازگشته، روایت می‌کتد. او می‌خواهد بداند در سال‌های جنگ چه اتفاقی برای روستای زادگاهش، تاکستان‌ها، کشتزارها و مردمانش افتاده است.
راوی بی‌نام و نشان داستان در استان پیمونت در شمال ایتالیا کودکی‌اش را گذرانده است. رمان بیانگر خاطرات او از آن سال‌ها در سرزمینی سرد با خاکی نه چندان حاصلخیز است، با تپه‌هایی و تاکستان‌هایی و مردمانی جنگ‌زده.
«ماه و آتش»، چزاره پاوزه، ترجمه طاهر نوکنده
راوی داستان رفیقی دارد که از پس همه این سال‌ها برای او باقی مانده است: نوتو که در مرتع‌ها، در کرانه رود و زیر نور ماه کلارینت می‌نوازد. نغمه کلارینت او را می‌توان در طنین جملات «ماه و آتش» نیز بازیافت: طنینی حزین با مایه‌هایی از مالیخولیا و زیبایی شاعرانه.
در چند سالی که از مهاجرت راوی داستان می‌گذرد اتفاقات زیادی در زادگاه او افتاده است: به قدرت رسیدن فاشیست‌ها، نبردهای پارتیزانی، اعلام استقلال شمال ایتالیا، انتقام‌جویی و کین‌خواهی و جوخه‌های اعدام. روایتگر داستان درمی‌یابد که هیچکس در زندگی خوشبخت نیست. او اعتقاد دارد که هر آنچه که از خوشبختی درک می‌کنیم، روزی سرانجام سپری می‌شود و زوال پیدا می‌کند. «ماه در آتش» روایتگر این زوال است. اندیشه زوال در سرگذشت دختر زیبا و مرفه‌ای که نوتو روزگاری پنهانی به او دل بسته بوده، بیانی داستانی پیدا می‌کند. آن زیبارو در درگیری‌های سیاسی و جناحی دست به دست می‌شود، و وقتی که دیگر چیزی از او باقی نمی‌ماند، در شبی که ماه بدر کامل است به ضرب گلوله‌ای به قتل می‌رسانندش و سپس نعش‌اش را زیر نور ماه می‌سوزانند.
«ماه و آتش» عنوان آخرین و مهم‌ترین اثر پاوزه به مناسک آیینی باروری زمین اشاره دارد که در شمال ایتالیا برگزار می‌شود. آیینی مخصوص شب‌هایی که ماه بدر کامل است و در آن شب‌ها، بازمانده کشتزارها را بر تپه‌ها و میان تاکستان‌ها آتش می‌زنند. مردم باور دارند که این آتش در شب ماه کامل به بیدار شدن زمین و حاصلخیزی‌اش و افزایش محصول کمک می‌کند.
«ماه و آتش» اما فقط روایتگر تباهی و امید بیهوده به باروری زندگی نیست. این اثر در میان همه تباهی‌ها، ستایشگر شفقت و مهربانی هم هست.
پاوزه بعد از به دست آوردن جایزه ادبی اسگرا به شهرت جهانی رسید. او اما چند ماه بعد، در شامگاه ۲۸ اوت ۱۹۵۰ در اتاق هتلی در تورین خودکشی کرد.
او از اعضای حزب کمونیست ایتالیا بود.
رمان ماه و آتش در بهمن‌ماه ۱۳۹۴ در ۱۳۰۰ شمارگان به قیمت ۱۷۵۰۰ تومان در ۲۹۶ صفحه از سوی نشر گمان راهی بازار کتاب شده است. در پایان کتاب سالشمار زندگی پاوزه و تصاویری از او منتشر شده.